امریکا در تلاش برای دستیابی به انرژی پاک جزو سردمداران تولید کننده اتومبیل های با انرژی باتری و انواع خودروهای الکتریکی میباشد و منابع انرژی تجدید پذیر را افزایش داده تا از سوخت فسیلی دور شود . ولی این صنعت توسط قدرت دیگری در دنیا تحت تاثیر قرار گرفته که به صورت فراگیر مواد معدنی تولید باتری در دنیا را در اختیار گرفته است .
چین پس از یک دهه فشار ، کنترل قابل توجه ای بر زنجیره های تامین باتری لیتیومی یونی که برای هر خودرو الکتریکی و تلفن همراه حیاتی میباشد را دست یافته و این تسلط بر باتری های قدرتمند و فلزات کلیدی آن را به یک نوع تنش ژئوپولیتیک بین چین و امریکا تبدیل شده است .“مورگان بازیلیان” مدیر انستیتو پین در دانشکده معادن کلرادو و کارشناس سابق انرژی در بانک جهانی میگوید: ” چین بازیگر غالب در زنجیره تامین تقریبا تمام این مواد معدنی حیاتی میباشد. این مسئله به یکی از تنها زمینههای مورد اجماع و توافق دو حزبی در ایالات متحده تبدیل میشود و آن این که ما (امریکا) در نوعی جنگ اقتصادی با چین به سر میبریم”. باتریهای لیتیوم یونی که از مواد معدنی حیاتی از جمله منگنز ، لیتیون ، نیکل و کبالت ساخته شده اند میتوانند انرژی قابل توجهی را در خود نگه دارند و در تلاش برای جایگزینی سوخت های فسیلی با جایگزین های پاکتر نقش حیاتی و کلیدی ایفا میکنند “کان هندریکس ” کارشناس ارشد انسیتو اقتصاد بین الملل میگوید ” هر حرکت واقعی به سوی کربن زدایی سیستم های انرژی و حمل و نقل مستلزم افزایش گسترده ظرفیت باتری هاست “
با افزایش سرسام آور تقاضا برای وسایل نقلیه الکتریکی کشورها در تلاش هستند تا از ثروت موجود در زمین برای این باتریها بهره ببرند. براساس گزارش آژانس بین المللی انرژی فروش جهانی خودروهای برقی در سال ۲۰۲۱ میلادی نسبت به سال پیش افزایشی دو برابری داشته است. این افزایش انفجاری فروش عمدتا توسط چین صورت گرفت جایی که تقریبا یک چهارم کل فروش خودروهای تازه برقی یا هیبریدی در آن کشور بوده است.
بانک جهانی پیش بینی کرده که ممکن است برای تامین فناوری انرژی پاک تا سال 2050 ، میلیاردها تن مواد معدنی مورد نیاز باشد. بخش عمده ای از این مواد خام را میتوان در انگشت شماری از کشور های غنی از مواد معدنی یافت . برای مثال اندونزی 40 در صد از نیکل دنیا را تولید میکند در حالی که لیتیوم که گاهی از آن به عنوان طلای سفید یاد میشود از مثلث لیتیوم در امریکای جنوبی و استرالیا تامین میشود . و حدود 70 درصدد کبالت دنیا از جمهوری گنگو تامین میشود ، جایی که صنعت معدن زیر قوانین گثیف حقوق بشر در مورو کودکان کار را دارا میباشد و گرافیگ که سهم اصلی ذخایر آن را چین دارا میباشد.
پس از انجام حفاری سنگ معدن به پالایش و فرآوری نیاز دارد و اینجاست که پکن بر سراسر جهان تسلط دارد. هندریکس میگوید: “چین از بسیاری جهات تبدیل به ریخته گری جهان برای فرآوری انواع مواد معدنی مختلف شده است “. بازیلیان میگوید این محصول تلاش عمدی و چندین دههای پکن به منظور ایجاد صنعت خود است. او میافزاید: “چین تصمیم گرفت که مواد معدنی و فلزات نقش بزرگی در آینده انرژی و دفاع ایفا کنند و شروع به سرمایه گذاری در زنجیرههای تامین برای مواد خام، فرآوری و تولید باتری کرد. این تصمیمی یک شبه نبود”.
این موضوع سیاستگذاران در واشنگتن را به لرزه درآورده است جایی که تشدید تنشها با چین به این نگرانی دامن زده که پکن میتواند از نفوذ خود برای اهداف ژئوپولیتیکی استفاده کند. اخیرا اعمال محدودیت روسیه بر تامین گاز طبیعی اروپا خطرات وابستگی بیش از حد اقتصادی به دشمنان سیاسی را نشان داد. “جین ناکانو” کارشناس امنیت انرژی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی میگوید:”این تازهترین یادآوری درباره اهمیت تنوع زنجیرههای تامین است”.
این تنها زنجیره تامین باتری نیست که در آن چین نقش فرماندهی را ایفا میکند. به گفته آژانس بینالمللی انرژی در سراسر طیفی از فناوریهای انرژی پاک از جمله انرژی باد و پنلهای خورشیدی ظرفیت تولید و تجارت پکن بخش عمدهای از جهان را تحت الشعاع قرار داده است.
“سام هاول” پژوهشگر فناوری و امنیت ملی در مرکز امنیت جدید آمریکا میگوید:”چین قطعا تسلط خود را بر این صنعت درک میکند و میتواند تصمیم بگیرد که در هر نقطهای تغییراتی ایجاد نماید. بخش ترسناک ماجرا آن است که هیچ راه حل ساده یا کوتاه مدتی برای ایالات متحده وجود ندارد”.
با این وجود، “ایلاریا مازوچو” پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی نسبت به تلقی چین در تولید باتری به عنوان یک تهدید امنیت ملی صرفا به دلیل مداخله پکن هشدار میدهد. او میگوید برخلاف تراشههای نیمه هادی که استفاده از آن در تسلیحات کشتار جمعی امکانپذیر است باتریهای مورد استفاده در فناوری انرژی پاک پیامدهای امنیت ملی مشابهی ندارند.
“مازوچو” میگوید :”فناوریهای انرژی پاک بیش از حد مقولهای امنیتی شده اند. ما در نقطهای قرار داریم که همه چیز به مقولهای در امنیت ملی تبدیل میشود”. او میگوید انگیزه توسعه این صنایع نه به دلایل امنیت ملی بلکه به دلایل مرتبط با اقتصاد و تغییرات آب و هوایی مهم است. در همین حال، دولت بایدن سرمایه گذاریهای خود را در تولید باتری افزایش داده است و میلیاردها دلار به این صنعت سرازیر میکند و متعهد شده که اطمینان حاصل کند خودروهای الکتریکی نیمی از فروش خودروهای جدید را در سال ۲۰۳۰ میلادی به خود اختصاص میدهند. اگرچه احتمالا دههها به طول خواهد انجامید تا موفقیت قابل توجهی حاصل شود.
با توجه به سهم زنجیره تامین چین کارشناسان تاکید میکنند که جهان هنوز در مرحله آغاز گذار به انرژی پاک قرار دارد و بسیاری از کشورها برای مدت زمانی طولانی در این روند قرار خواهند داشت. “کواسی آمپوفو” رئیس بخش فلزات و معادن در Bloomberg NEF میگوید: “چین آغاز خوبی داشته، اما هنوز مشخص نیست که آیا میتوانیم چین را برنده قلمداد کنیم یا خیر، زیرا هنوز در مرحله اولیه گذار انرژی قرار داریم”.